DİSK Emeli Sen Kayseri Şube Başkanı Metin Atila yaptığı basın açıklamasında
Sosyal güvenlik ve insanca bir emeklilik temel bir yurttaşlık hakkıdır dedi:
Atila,emekliler ve hak sahipleri ciddi bir yoksullukla ve sefalet düzeyinde bir gelirle
yüz yüze. En düşük emekli aylık ve geliri alan 2,6 milyonluk yüzde 20'lik dilimin
aylık harcanabilir geliri Temmuz 2020 itibariyle 763 TL'dir. 
Yanlış duymadınız. 2,6 milyon emekli ve hak sahibi bu sefalet geliri ile yaşıyor.

13,2 milyon emekli ve hak sahibinin 7 milyon 900 bini, yani yaklaşık yüzde
60'ı asgari ücretin altında aylık ve gelire mahkûm durumda. Bu utanç verici
rakamlar yaygın bir emekli yoksulluğu yaratıyor.
Sosyal güvenlik hakkının ayrılmaz bir parçası olan emeklilik hakkı, Anayasa ve
uluslararası sözleşmelerle güvence altına alınmış temel bir insan hakkıdır. Yaşamlarının
en büyük bölümünde çalışan, emek harcayan insanların yaşlılıklarında insanca bir
emeklilik yaşamaları haktır. Ancak ülkemizde hem emeklilik hem de emeklilerin insanca
bir yaşam sürmesi giderek zorlaşmaktadır.
Türkiye'de emeklilerin yaşadıkları sıkıntıları ve Emeklilikte Yaşa takılanlar (EYT)
gerçeğini gözler önüne sermek için DİSK-Araştırma Merkezi'nin hazırladığı "Türkiye'de
Emeklilerin Durumu ve EYT Gerçeği” araştırmasını paylaşmak için bugün burada bir
aradayız. 
Emekliler ve onların hak sahipleri 13 milyonu aşan sayılarıyla en önemli toplumsal
gruplardan birini oluşturuyor. En büyük toplumsal gruplardan biri olan emekliler ne yazık
ki büyük sıkıntı çekiyor. 9 milyonu aşkın yaşlılık aylığı alan emekli ile 4 milyon civarında
dul ve yetim aylığı alan hak sahipleri ciddi geçim sıkıntıları yaşıyor.
Sosyal Güvenlik Kurumu nedense emeklilerin ve hak sahiplerinin aylık ve gelirlerinin
ayrıntılarını açıklamıyor. Sayın Bakan geçenlerde yaptığı bir açıklamayla emeklilere "şu
kadar aylık ödedik” dedi. Sosyal güvenlik bir hak, emeklilik bir hak. Emekli aylığı
ödenmesinden daha doğal ne olabilir. Bunun övünülecek bir tarafı yok.
Asıl soru şu. Kim ne kadar aylık ve gelir alıyor? Emeklilerin ne kadarı hangi düzeyde
gelire sahip? Emekli aylık ve gelirlerinin ayrıntısı ne? SGK bunu ısrarla açıklamıyor. Kaç
emekli ve hak sahibin asgari ücretin altında aylık ve gelir aldığını SGK açıklamıyor. Bu
yönde bilgi başvurularını reddediyor.
Oysa biz biliyoruz milyonlarca emekli ve hak sahibi asgari ücretin çok altında aylık ve
gelir ile yaşamını sürdürmek zorunda kalıyor. Gerçeklerin bir gün ortaya çıkmak gibi bir
huyu vardır. Uzun süre üstü örtülemez. SGK, verilerin ayrıntılarını açıklamasa da devletin
farklı kurumlarının açıkladığı bilgilerden hareketle emekli ve hak sahiplerinin yaşadığı
sıkıntıların gerçek boyutunu ortaya koyduk.
Emekliler ve hak sahipleri ciddi bir yoksullukla ve sefalet düzeyinde bir gelirle yüz yüze.
En düşük emekli aylık ve geliri alan 2,6 milyonluk yüzde 20'lik dilimin aylık harcanabilir
geliri Temmuz 2020 itibariyle 763 TL'dir. Yanlış duymadınız. 2,6 milyon emekli ve hak
sahibi bu sefalet geliri ile yaşıyor.
13,2 milyon emekli ve hak sahibinin 7 milyon 900 bini, yani yaklaşık yüzde 60'ı asgari
ücretin altında aylık ve gelire mahkûm durumda. Bu utanç verici rakamlar yaygın bir
emekli yoksulluğu yaratıyor.

Bu verileri devletin diğer kurumlarının hesaplarından çıkarmak mümkün. SGK'yı emekli
aylık ve gelirlerine ilişkin gerçekleri, emekli aylık ve gelirlerinin ayrıntılarını açıklamaya
çağırıyoruz.
Ülkemizde emekli aylık ve gelirleri giderek düşmektedir. AKP döneminde, 2008 yılında
kabul edilen 5510 sayılı yasa bu düşüşün başlıca nedenidir. Bu yasa ile aylıkların alt
sınırı düşürülmüş ve aylıkların artış yönteminde büyümeye yer vermemiştir. Böylece
emekli aylık ve gelirleri asgari ücretin altına düşmeye başlamıştır. 2002-2020 arasında
ortalama emekli aylıkları asgari ücrete göre yüzde 25 geriledi.
Emekli aylıklarının 2008'den sonra azalmaya başlaması ve giderek asgari ücretin
yarısının altına düşmesi nedeniyle yükselen tepkiler karşısında Ocak 2019'da en düşük
emekli aylığının 1.000 TL'ye ve Mart 2020'de ise 1.500 TL'ye tamamlanmasına ilişkin
düzenleme yapıldı. En düşük emekli aylığının 1.500 TL'ye yükseltildiği iddiası, hükümet
tarafından uzun süre inkâr edilen bir gerçeği, aylıkların asgari ücretin çok altında olduğu
gerçeğini gözler önüne serdi.
Ancak 25 Mart 2020 tarih ve 7226 sayılı Yasa ile getirilen düzenleme ile emeklilerin uzun
süre 1500 lirayla yaşamaya mecbur bırakılmasının da yolu açılmış oldu. Bu
düzenlemeye göre eğer hesaplanan aylıklar 1.500 TL'den az ise aradaki fark Hazine
tarafından karşılanıyor. Ancak bu düzenlemeye göre emekliler esas aylıkları 1.500 TL'ye
gelinceye kadar zamlarını 1500 TL'nin üzerinden değil, eski aylıkları üzerinden alacaklar.
Üstelik bu sınırı aşana kadar ücretleri 1500 TL'ye sabitlenmiş olacak.
Raporda uzun uzun anlatılan düşük gelir gerçeği nedeniyle emeklilerin neredeyse yarısı
ya çalışıyor veya iş arıyor. 2002 yılında 4,3 milyon emeklinin 1,6 milyonu işgücü
piyasasında iken, 2020 Temmuz ayı itibariyle 9 milyon 89 bin emeklinin 4 milyon 255 bini
işgücü piyasasındadır. Çalışan veya iş arayan emeklilerin oranı AKP döneminde yüzde
36.8'den 46,8'e yükselmiştir.
Türkiye'de emekli aylık ve gelirleri arasında büyük bir uçurum bulunuyor. Avrupa Birliği
İstatistik Birimi (Eurostat) verilerine göre Türkiye emekliler arası gelir eşitsizliğinin en
yüksek olduğu ülkedir. Türkiye'de en düşük emekli aylık ve geliri alan emeklilerin ilk dilimi
ile en yüksek emekli aylık ve geliri alanlar arasındaki fark 7,5 kattır. Emekliler arası gelir
eşitsizliğini gösteren bu rakam Avrupa Birliği'nde ortalama 4,2'dir.
Emeklilerin yaşam koşullarının giderek zorlaşmasının yanı sıra emekli olmak da giderek
güçleşmektedir. Bu konu ne zaman gündeme gelse Türkiye'nin "genç emekliler” ülkesi
olduğu iddia edilmektedir. Bu iddia da kesinlikle doğru değildir. Ülkemizde emeklilerin
yüzde 80'e yakını 55 ve yukarı yaştakiler oluşturmaktadır. Türkiye'de emeklilikte ortalama
ömür beklentisi 17,6 yıl ile OECD ve Avrupa ortalamasının oldukça altındadır. Emeklilikte
ortalama ömür beklentisi Fransa'da 25 yıl, Yunanistan'da 24 yıldır. Türkiye OECD
sıralamasında emeklilikte ortalama yaşam beklentisi açısından 45 ülke arasında 36'ncı
sıradadır.
Toplumsal cinsiyet eşitsizliği emeklilikte de sürümektedir. Kadınlar emeklilik hakkına da
zor erişiyor. İstihdam edilenlerin yüzde 32'si kadınlardan oluşurken, emeklilerin sadece
yüzde 19'u kadındır.
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ülkemizde büyük bir toplumsal sorundur. Emeklikte
yaşa takılmak 1998 yılında işe giren ve o tarihte 2023 yılında emekli olma hakkına sahip

bir işçinin, 1999 yılında çıkarılan bir yasa ile emekliliğinin 15 yıl sonraya, 2038 yılına
ertelenmesidir.
Bugün ülkemizde EYT mağduru sayısı 4 milyon 600 bindir. Bugün yaşa takılmasa emekli
olabileceklerin sayısının ise 750 bin ile 1 milyon civarında olduğu ifade edilmektedir.
Böylesine önemli bir toplumsal sorunun sadece maliyet üzerinden tartışılması doğru
değildir, adil değildir, insani değildir. Emeklilik bir haktır ve bu hakkın kullanılmasını
sağlamak ülkeyi yönetenlerin görevidir.
EYT sorununun çözümü SGK için aylık ortalama 2 milyar TL civarında ilave bir ödeme
anlamına gelecektir. Bunun anlamı SGK'nın ödeyeceği emekli aylıklarının yaklaşık yüzde
6-7 civarında artmasıdır. Ve bu kaynağı yaratmak hiç de zor değildir. Tahsil edilemeyen
SGK primlerinin tahsil edilmesi, kayıt dışı çalışanların sigortalı çalıştırılması, sermaye
çevrelerine tanınan vergi ve prim teşviklerinin bir kısmının EYT için ayrılması, bu
toplumsal sorunu çözmeye fazlasıyla yetecektir.
Mesele tercih meselesidir. EYT sorununun çözümü için ayda 2 milyar TL civarında
ödemeyi çok gören iktidar, 2010-2020 arasında bütçeden işverenlere sadece SGK prim
desteği için 154 milyar TL'yi aşkın kaynak aktarılmıştır. İktidar her koşulda tercihini
işverenleri korumak yönünde yapmaktadır.
AKP tarafından 16 Ekim 2020'de meclise sunulan "İşsizlik Sigortası Kanunu ile Bazı
Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi” de işverenden yana politik
tercihlerin bir yansımasıdır. Meclise sunulan yeni torba yasa teklifi işverenlere bol kepçe
teşvik ve vergi indirimi olanağı getirirken, işçi sınıfının payına daha fazla güvencesizlik
düşmektedir.
25 yaş altı ve 50 yaş üstü çalışanları, başta kıdem tazminatı olmak üzere temel
haklardan mahrum ederek çalıştırmanın yolunu açan bu düzenlemeyle, zamanında
çeşitli isimler altında gasp edilmeye çalışılan, ancak işçi sınıfının mücadelesiyle
savunulan kıdem tazminatı bu kez parça parça ortadan kaldırılmak istenmektedir. 
25 yaş altı ve 50 yaş üstü işçiler için belirli süreli sözleşmelerin koşulsuz olarak
yapılabilmesine olanak tanıyan teklif bu yaş gruplarına keyfi olarak belirli süreli iş
sözleşmesi yapılmasının önünü açıyor. Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışmak geçici işçi
olarak çalışmak demektir. Bu çalışma biçimi işçi açıdan büyük hak kayıpları yaratır. 
Belirli süreli sözleşme ile çalıştırılan işçiler kıdem ve ihbar tazminatına hak
kazanamazlar. Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışanlar iş güvencesi hükümlerinden
yararlanamazlar. 
Bu teklif her şeyden önce yaşa bağlı ayrımcılıktır. Sırf belli yaş gruplarında oldukları için
milyonlarca işçiyi temel haklarından yoksun bırakmak Anayasanın eşitlik ilkesinin ihlali
anlamına gelmektedir.
Bu teklif en çok emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) kapsamında olan işçilere olumsuz
yansıyacak. Bilindiği gibi EYT'liler çalışma yılı ve pirim gün sayısı doldurup yaş koşulu
nedeniyle bekleyen işçilerden oluşuyor. Bu çalışanlar genellikle 50 yaş üzeri işçilerden
oluşuyor. Bu teklif yasalaşırsa EYT'liler belirli süreli sözleşme ile çalışmaya zorlanacak
ve daha güvencesiz koşullarda çalışmış olacaklar.
Kısacası Hükümet EYT sorununu çözmek yerine EYT'liler için, başta kıdem tazminatı
hakkı olmak üzere yeni hak kayıplarına yol açacak bir düzenlemeyi gündeme getiriyor.

Kıdem tazminatını ortadan kaldırmak için bu niyeti türlü türlü ambalajlara soktular. Fon
dediler, Bireysel Emeklilik Sistemine entegre edeceğiz dediler ancak yine de işçi sınıfına
bu acı ilacı yutturamadılar. Bu kez de işçi sınıfını yaşa göre bölerek, 25 yaş altı ve 50 yaş
üstü işçilerin haklarını gasp etmeye çalışıyorlar.
Biz biliyoruz ki, kıdem tazminatı hakkı bize çocuklarımızın emanetidir ve çocuklarımızın
bu hakkını savunmak tüm işçi sınıfının görevidir. Evet tüm işçilerin 25 yaş altında
çalışacak çocukları olacak ve bugünün genç işçileri de bir gün 50 yaşına gelecek.
Buradan bir kez daha iktidarı uyarıyoruz: Ne çocuklarımızın emanetinin ne de
geleceğimizin gasp edilmesine sessiz kalmayız. Genç ve ileri yaştaki işçilerin korunması
gerekirken ayrımcılığa maruz bırakılması, haksızlıktır, hukuksuzluktur, vicdansızlıktır!
Bizler DİSK olarak emeklilik hakkımız için, kıdem tazminatı hakkımız için, çocuklarımız
ve geleceğimiz için mücadeleye devam edeceğiz.
Sonuç olarak insan onuruna yakışır bir emeklilik için tüm emeklileri şu acil talepler
etrafında örgütlenmeye ve mücadeleye davet ediyoruz:
 Emekli ve hak sahiplerinin aylık ve gelirleri yaşam koşullarına uygun hale
getirilmeli, alt sınırı asgari ücret olmalıdır.
 Emeklilerin sendikal haklarını kullanmasının önündeki engeller kaldırılmalı,
emeklilere toplu pazarlık hakkı tanınmalıdır.
 Emeklilikte Yaşa Takılanların (EYT) sorunları çözülmelidir.