Danıştay, Basın Kartı Yönetmeliği'nde yapılan değişikliklerin iptali istemiyle açılan davada ''yürütmeyi durdurma'' kararı verdi. 

Danıştay 10. Dairesi'nce oy çokluğuyla alınan kararda, ''Basın kartının mahiyeti incelendiğinde; bu kartın kullanılmasının, basın hürriyeti, düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti, çalışma hak ve ödevi gibi temel hak ve özgürlükleri doğrudan ilgilendirdiği'' belirtildi.  

''Temel hak ve özgürlüklere getirilecek sınırlamaların öncelikle kanunla öngörülmesi gerekmektedir'' denilen kararda, "kanun ile sınırlama" ölçütü veya "kanunilik ilkesi''nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nde de bir sınırlama ve güvence ölçütü olarak yer aldığı belirtildi.

''Sadece kanunla düzenlenebilir''

İletişim Başkanlığı Teşkilatı Hakkında KHK'da, kuruma, "Basın-yayın kuruluşu mensuplarına basın kartı düzenlemek, Basın Kartı Komisyonu'nun sekretarya faaliyetlerini yürütme" görevi verildiği belirtilen kararda, şu değerlendirme yapıldı: 

''Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı'na basın kartı ile ilgili olarak sadece basın-yayın kuruluşu mensuplarına basın kartı düzenleme yetkisi verildiği, basın kartının kimlere verileceğinin ve hangi hallerde basın kartının iptali gerekeceğinin belirlenmesi konusunda bir yetkiye yer verilmediği görülmektedir. Anayasanın 13. maddesi ve 26. maddesinin 4. fıkrası gereğince, bu belirlemelerin bizzat kanunla yapılması gerektiği aşikardır. Bu nedenle, basın kartının kazanılması ve iptaline ilişkin hükümlerin idarenin keyfiliğine izin vermeyecek şekilde sadece kanunla düzenlenebileceği, kanun dışında yönetmelik ve diğer alt düzenleyici işlemlerle bu konuda düzenleme yapılmasının hukuken mümkün olmadığı anlaşılmaktadır.''

Karada, ''Basın Kartı Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile değiştirilen Basın Kartı Yönetmeliği'nin 3. maddesinin 1. fıkrasının hukuka aykırı olduğu ve temel hak ve hürriyetleri ilgilendirmesi nedeniyle uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doğmasına yol açacağı sonucuna varılmıştır.

Öte yandan, Basın Kartı Yönetmeliği'nin 3. maddesinin 1. fıkrasının yürütmesinin durdurulması Yönetmeliğin tamamını dayanaksız hale getireceğinden, Basın Kartı Yönetmeliği'nin dava konusu madde ve ibarelerinin tamamının yürütmesinin durdurulması gerekmektedir'' denildi. 

''Kartın kullanılması basın özgürlüğünü doğrudan ilgilendirir''

Danıştay 10. Dairesi, basın kartının niteliğine ilişkin gerekçesinde şu satırlara yer verdi:

“Basın kartı ile basın-yayın çalışanları; haber kaynakları olan kamu kurum ve kuruluşlarının birimlerine ve de görevlilerine akredite bir kart sunarak görevlerini rahatlıkla ifa edebilmekte, ilgili birimlere ve haber kaynağına ilişkin etkinliklere giriş-çıkış yapabilmekte, özlük haklarında ayrıcalıklara sahip olabilmekte, hususi damgalı pasaport sahibi olabilmekte, basın trafik kartından faydalanabilmekte ve toplumsal olayların takibinde ispat aracı olarak bu kartı kullanabilmektedir. 

Basın kartının mahiyeti incelendiğinde; bu kartın kullanılmasının, basın hürriyeti, düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti, çalışma hak ve ödevi gibi temel hak ve özgürlükleri doğrudan ilgilendirdiği görülmektedir.”

Karşı oy yazısı 

İptal kararına katılmayan 10. Daire Başkanı Yılmaz Akçil ve üye Hamdi Şenler'in karşı oy yazısında ise şu görüşe yer verildi:

''14 sayılı İletişim Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 'Görevler' başlıklı 3. maddesinin birinci fıkrasının (k) bendinde, 'Basın yayın kuruluşu mensuplarına basın kartı düzenlemek, basın kartı komisyonunun sekreterya faaliyetlerini yürütmek' İletişim Başkanlığının görevleri arasında sayılmıştır. Anılan kararnamenin 'Düzenleme görev ve yetkisi' başlıklı 19. maddesinde de, 'Başkanlık; görev, yetki ve sorumluluk alanına giren konularda idari düzenlemeler yapabilir' kuralına yer verilmiştir.''

Karşı oy yazısında, İletişim Başkanlığı'nın Basın Kartları Yönetmeliğini bu kapsamda hazırladığı belirtilerek, ''hukuka aykırılık bulunmamaktadır'' denildi. 

Dava süreci

Daha önce açılan davada, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, 4 Kasım 2020 tarihli kararla yönetmeliğinin birçok maddesinin iptaline karar vermişti. Bu sürecin ardından, 20 Mayıs 2021 tarihinde Basın Kartı Yönetmeliği’nde bazı değişiklikler yapılmış ve iptal edilen maddeler yeniden düzenlenmişti. 

Türkiye Gazeteciler Sendikası, Gazeteciler Cemiyeti Derneği ve Türkiye Foto Muhabirleri Derneği yeni düzenlemeleri de yargıya taşımıştı. 

Danıştay 10. Dairesi'nin verdiği yürütmeyi durdurma kararına, idarenin, kendisine tebliğinden itibaren yedi gün içinde itiraz hakkı bulunuyor.