Sağlam,Covid-19 salgınının çalışma yaşamına etkilerine dair DİSK-AR;ın yaptığı
saha araştırmasını basınla paylaştı.

Covid-19 salgını hem dünyada hem de ülkemizde halkın yaşamını derinden etkiliyor.
Salgın işçilerin yaşamını, sağlığını, işini ve gelirini de tehdit ediyor, milyonlarca işçinin
işini ve gelirini kaybetmesine yol açmaya devam ediyor. Türkiye tarihinin en büyük
istihdam kaybı ve işsizlik dalgası ile karşı karşıyayız.
Salgın nedeniyle istihdam ve iş kaybı 13 milyon düzeyine ulaştı. Geniş tanımlı işsizlik ve
istihdam kaybı oranı yüzde 39a ulaştı. Salgın büyük bir istihdam depremine yol açtı,
yüzlerce işyeri kapandı. Salgın yalnızca işsizliği değil aynı zamanda gelir eşitsizliğini,
toplumsal adaletsizliği ve yoksulluğu daha da artırdı ve artırmaya devam ediyor.
DİSK, Türkiye de ilk vakanın ortaya çıktığını günden bu yana salgının toplumsal ve
ekonomik boyutuna ısrarla dikkat çekti. DİSK olarak, salgının hem halk sağlığı hem de
insan yaşamı açısından yaratacağı vahim sonuçlara karşı hükümeti uyardık. Uyarmakla
kalmadık, halkın sağlığını, işini ve gelirini korumaya yönelik çözüm önerileri de sunduk.
Bilindiği gibi Sağlık Bakanlığı bütün taleplere rağmen salgının epidemiyolojisine,
toplumsal boyutuna ilişkin verileri açıklamıyor. Oysa salgınla mücadelenin en önemli
boyutu bilimsel verilere dayalı analizledir. Vakaların yaş, cinsiyet ve mesleki dağılımına
dair veriler son derece büyük önem taşıyor.
Biz ise salgınla mücadelede sadece politika önermekle kalmadık aynı zamanda salgının
işçilere dönük etkileri konusunda bilimsel veri üretmeye çalıştık.
Salgının işçiler üzerindeki etkisini ölçmek amacıyla bir dizi araştırma faaliyeti yürüttük.
Nisan ayında Covid-19 un üyelerimiz üzerindeki etkisini ölçmek amacıyla DİSK üyesi
sendikaların örgütlü olduğu işyerlerinden örgütümüz aracılığıyla veri topladık. Bu yönde
hazırladığımız üç ayrı raporu kamuoyuna sunduk.
Salgının üyelerimize etkisini ölçmek amacıyla Haziran ayında yeni bir araştırma yaptık.
DİSK Araştırma Merkezi ile üye sendikalarımızın araştırma daireleri ve bağımsız
araştırmacıların bir araya gelmesiyle oluşturulan DİSK Covid-19 Araştırma Grubu
salgının üyelerimiz üzerindeki etkilerini ölçmek amacıyla bir alan araştırması yaptı.
Covid-19 salgınının yaratmış olduğu etkiyi üyelerimizin gözünden görmeyi amaçlayan bu
araştırma ilk kez DİSK bünyesinde bütün üyelerimize dönük bir araştırmayla
gerçekleştirildi.
DİSK-AR ın hazırladığı "Covid-19 İşçileri Nasıl Etkiledi” başlıklı rapor Covid-19 un işçiler
üzerindeki etkisini ortaya koymaktadır.

Araştırma DİSK üyelerinin diğer işçiler gibi Covid-19 dan ciddi bir biçimde etkilendiğini
göstermektedir. Araştırma DİSK üyelerinin yasadığı gelir kaybını ve karşılaştıkları
ekonomik zorlukları ortaya koymaktadır.
Araştırma Covid-19 döneminde yaşanan ücret kayıplarına rağmen İŞKUR ve diğer
yardımların işçilerin gelir kaybını telafi etmediğini ortaya koymuştur.
Öte yandan DİSK üyesi işçiler işleri ve geleceği ile ilgili kaygılı olduklarını beyan
etmişlerdir. Rapor sendika çatısı altından olmanın sağlamış olduğu korumayı göstermesi
açısından da dikkat çekmektedir. Sendikalılık Covid-19 un yarattığı tahribatını
sınırlamıştır.
Altını çizmek istediğim bir diğer husus ise örgütsüz ve kayıtsız işyerlerinin durumudur.
Sendikalı işyerlerinde karşılaştığımız kayıplar ve zorluklar düşünüldüğünde Covid-19 un
sendikasız ve kayıtsız işyerlerinde çalışan emekçiler üzerinde çok daha büyük tahribat
yarattığını söylemek mümkündür.
Araştırmanın ayrıntılı bulguları ve kapsamlı rapor önümüzdeki günlerde yayımlanacaktır.
Bugün sizlerle araştırmanın ön bulgularını paylaşmak istiyoruz. Detayları basılı ve
elektronik ortamda ulaşabileceğiniz raporda bulabilirsiniz.
 Salgın işçilerin çalışma biçimlerinde ciddi değişikliklere neden oldu
Covid-19 salgını DİSK üyesi işçilerin çalışma biçimlerinde büyük değişimlere neden oldu.
DİSK üyelerinin yüzde 63 ünün çalışma biçimi değişti. Kısa çalışma, evden çalışma,
uzaktan çalışma, dönüşümlü çalışma yaygınlaştı. İzin kullanımının yaygınlaşmasıyla
birlikte işçilerin bir bölümü yıllık izne veya kronik hastalığı nedeniyle idari/ücretli izne
çıkarıldı.
Çalışma biçimlerinin değişmesi kadınlarda ve özel sektörde farklılık gösterdi. Özel
sektörde işçilerin yüzde 76 sının çalışma biçimi değişti. DİSK üyesi kadın işçilerin yüzde
81 inin çalışma biçimi değişti.
 Üyelerimizin ciddi ücret ve gelir kayıpları yaşadı
Covid-19 salgını nedeniyle çalışma biçimlerinin değişmesiyle işçilerin çalışma süreleri
düştü. Bu durum ücret ve gelir kayıplarına yol açtı.
DİSK üyesi işçilerin yüzde 36 sı ücret veya gelir kaybı yaşadı. Ücret kaybı yaşayan DİSK
üyesi kadınların oranı erkeklerden daha fazla gerçekleşti. Kadınların yüzde 47,7si ve
erkeklerin yüzde 34,2 si ücretini, fazla çalışma ücretini veya sosyal ödemelerini eksik
aldığını veya hiç alamadıklarını belirtti.
 DİSK üyesi işçilerin yüzde 75 i ekonomik zorlukla karşılaştı, borçlar arttı
DİSK üyesi işçilerin yüzde 75 i Covid-19 nedeniyle ekonomik zorluk yaşadığını beyan etti.
Ekonomik zorluklar içinde ilk sırayı borçlanma aldı. İşçilerin yüzde 25 ten fazlası
borçlarının artığını belirtirken yüzde 19,4 ü kredi kartının alt limitini ödeyememiştir. Kredi
kartı borcunu ödeyemeyen işçilerin oranı yüzde 16,5, faturalarını ödemekte sıkıntı
yaşayan işçilerin oranı yüzde 13,7 dir.

 DİSK üyesi işçilerin yüzde 41 inin çalışma süresi azaldı
Covid-19 salgınıyla birlikte Türkiye çapında işyerlerinin önemli bir bölümü mal ve hizmet
üretimine ara vermiş ya da durdurmuştur. Bu durum fiili çalışma sürelerinin düşmesine
neden olmuştur. İşçilerin yüzde 41 i çalışma sürelerinin azaldığı belirtmiştir. Özel
sektörde bu oran yüzde 52 ye ulaşmıştır.
 Kadın işçiler Covid-19 salgınından daha yoğun etkilendi
Salgın döneminde kadınlar erkeklere göre çok daha kırılgan bir konumdadır. Araştırma
sonuçları DİSK üyesi kadınların erkeklere göre daha düşük ücret aldığını, çalışma
biçimlerinin daha fazla değiştiğini ve çalışma süresinin daha fazla azaldığını ortaya
koymuştur. Covid-19 sürecinde kadınların ücret kaybı erkeklerden daha fazla oranda
gerçekleşmiştir. Bu durum salgın döneminde toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin daha da
arttığı ortaya koymaktadır. Kadınların ücretli çalışma süreleri azalmış, kadınlar
istihdamdan daha fazla çekilmek zorunda kalmış ancak ev içi yükleri artmıştır.
 DİSK üyesi işçilerin yüzde 27si İŞKUR dan ödenek aldı
Covid-19 salgını döneminde kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izin ödeneği (nakdi ücret
desteği) uygulamaları yaygınlaşmıştır. DİSK üyesi işçilerin yüzde 27'si, özel sektör
işçilerinin yarısı İŞKUR dan ödenek almıştır. İşçilerin yüzde 23 ü kısa çalışma ödeneği
aldığını belirtmiştir.
 DİSK üyesi işçilerin yüzde 92 si İŞKUR dışında bir yardım almadı
Covid-19 salgınında yaşanan iş ile ücret kaybı, İŞKUR ödenekleri ve sosyal yardım
programları ile çok sınırlı bir biçimde karşılanmaktadır. Bu ödeneklerin ve programların
yetersiz ve sınırlı olduğu DİSK üyelerinde de görülmüştür
Covid-19 döneminde İŞKUR un ödenekleri dışında sınırlı düzeyde çeşitli sosyal yardım
uygulamaları da gündeme geldi. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından
4,5 milyon aileye yapılan 1.000 TL nakit destek yardımı ve erzak/gıda yardımları bu
dönemde kullanılan yardım programları oldu. Ancak araştırma göstermiştir ki yaşanan
ekonomik ve sosyal tahribat karşısında alınan önlemler son derece sınırlı kalmıştır. DİSK
üyesi işçilerin yüzde 92 si devletten herhangi bir yardım alamamıştır.
 DİSK üyesi işçilerin yüzde 63 ü gelir akışı kesilirse 1 aydan daha az süre
geçinebiliyor
DİSK üyesi işçilerin yüzde 63 ü gelir akışı kesildiğinde 1 aydan daha az süre
geçinebileceğini belirtti. 1-3 ay arası geçinebilen işçilerin oranı yüzde 29, 3-6 ay arası
geçinebileceğini ifade eden işçilerin oranı ise yüzde 3,8 oldu.
 Covid-19 döneminde işçilerin yüzde 40 ı ucuz besinlere yöneldi
Covid-19 salgını işçilerin gıda harcama tercihlerini değiştirmiştir. Yaşanan iş ve gelir
kaybı nedeniyle işçilerin bir kısmı daha ucuz besinlere yönelirken, bir kısmı salgının
insan sağlığı üzerinde yarattığı tehdit nedeniyle daha pahalı besinlere yönelmiştir. DİSK
üyesi işçilerin yüzde 40 ı daha ucuz besinlere yönelmiştir.

 İşçilerin yüzde 29,4 ü kendilerinin veya arkadaşlarının Covid-19 a
yakalandığını belirtti
İşçilerin yüzde 1,6 si Covid-19'a yakalandığını belirtirken, yüzde 27,8 çalışma
arkadaşım/arkadaşlarım yakalandı” demiştir. Böylece DİSK üyesi işçilerin yüzde 29,4 ü
kendisinin veya arkadaşlarının Covid-19 a yakalandığını belirtmiştir. Özel sektör
işçilerinin ise yüzde 1,9 u Covid-19 a yakalanmıştır.
 Covid-19 vakası nedeniyle işyerlerinin yüzde 15'inde üretim durdu
İşçilerin yüzde 15,4 ü işyerinde üretimin koronavirüs vakası sebebiyle durduğunu beyan
etti. İşçilerin yüzde 7,7 si işyerinde koronavirüs görüldükten sonra salgına yakalanan
işçinin bulunduğu bölümün kapatıldığını ve geri kalan bölümlerin çalışmaya devam
ettiğini, yüzde 5,8 i işveren tarafından işin durdurulduğunu ve yüzde 1,9 u ise çalışmaktan
kaçınma hakkını kullandığını belirtti.
 İşçilerin yüzde 53 ü salgına karşı alınan önlemleri yeterli bulmuyor
DİSK üyesi işçilerin yüzde 47 si Covid-19 nedeniyle işe gidiş geliş ve işyerlerinde alınan
önlemleri  yeterli” bulduğunu belirtirken işçilerin yüzde 53 ü ise önlemleri yeterli
bulmamıştır.
 İşçilerin yüzde 82 sini Covid-19 nedeniyle işini ve kendini tehlikede
hissediyor
Covid-19 işçilerde ciddi bir yaşam ve iş kaygısı yaratmıştır. İşçilerin yüzde 81,8 i kendisini
ve/veya işini tehlikede hissettiğini belirtmiştir.
 İşçilerin yüzde 53 ü salgının yayılma hızının artacağınnı düşünüyor
Covid-19 salgının yarattığı kaygı, salgının bundan sonraki seyri açısından da kendini
göstermektedir. İşçilerin yüzde 53 ü salgının yayılma hızı artacak” derken, sadece yüzde
17,3 ü yayılma hızının azalacağını belirtmiştir. Kadınların salgının yayılma hızı
konusunda daha kaygılı olduğunu göstermeketrdir.
 İşçilerin yüzde 84 ü Covid-19 u kişisel ekonomik durumu için büyük tehlike
olarak görüyor
İşçilerin yüzde 84 e yakını Covid-19 u, kişisel ekonomik durumu için büyük bir tehlike
olarak gördüğünü söylemiştir. Aynı şekilde işçilerin yüzde 87 sine yakını Covid-19 u
Türkiye ekonomisi ve  dünya ekonomisi için büyük bir tehlike olarak gördüğünü beyan
etmiştir.
Sonuç olarak saha verilerinde elde ettiğimiz bulgular daha önceki öngürlerimizi
doğrular niteliktedir. Covid-19 işçilerin sağlığı, geliri ve işini ciddi biçimde tehdit
etmektedir. Alınan sağlık ve sosyo-ekonomik önlemlerin yetersizliği görülmektedir.
Salgına karşı akıl ve bilimle mücadele edilmeli ve işçilerin ve çalışanların yaşadığı
kayıpları giderecek sosyal ve ekonomik önlemler acilen alınmalıdır.