YAŞAR KEMAL’İN KAYSERİ ANILARI…
“Sinir hastasıydım. Kayseri’de cennet
buldum, hastalığımı yenip yazar oldum..
Yaşar Kemal ve Kayseri..
Dünya’ca ünlü romancımız Yaşar Kemal ve Kayseri arasında sıkı ve çok önemli sıcak bağlar
olduğunu biliyor muydunuz?
Sizlere, Kayseri ve Yaşar Kemal arasındaki bu ilişkiyi kısaca anlatmaya çalışacağım.
Önce, Kayseri’yi tanıyalım.
Uygarlıkların beşiği Anadolu’nun sanayi, ticaret, kültür ve bilim başkenti olan Kayseri,
Türkiye’nin ve Dünya’nın geleceğini hazırlayan-yön veren, Suat Hayri Ürgüplü, Turhan
Feyzioğlu Abdullah Gül gibi çok sayıda devlet adamı, , bilim adamı, hayırsever iş adamı,
siyasetçi, sanatçı ve gazeteci yetiştirmiştir. Ve Kayseri kentine eşlik eden bir doğa harikası
heybetli Erciyes Dağı, bu kentin sembolü olmuştur.
Erciyes Dağı’nın zirveleri geleceğe hazırlanan nesillere yüzyıllardır yol gösterir, daima ileri
daima en yüksekleri hedefler. Anadolu’nun geleneksel değerleri ile evrensel değerleri
birleştirerek bütünleştirmeyi başarmış, Kayseri bugün Türkiye’nin en önemli “Cazibe
Merkezi” haline gelmiştir.
4 bin yıllık Hitit yerleşim merkezi Kültepe ve Kaniş’in hemen yanı başında kurulmuş bulunan
Kayseri, yüzyıllar boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış ve her zaman önemli bir
uygarlık merkezi olmuştur. Kayseri, bugün de, bölgenin çekim merkezi olarak ticaret, sanayi
ve farklı kültürlerin buluşma noktası olmuştur.
Ve. Yaşar Kemal..
Türk romancı, senaryo ve öykü yazarı.
Türkiye’nin Dünya’ya armağan ettiği en büyük edebiyatçı.
İlk öykü kitabı Pis Hikaye ve ilk romanı İnce Memed, Türk Edebiyatı tarihinin baş yapıtı.
İnce Memed, yaklaşık kırk dile çevrilerek yayımlandı. Kitapları yurt dışında onlarca dile
çevrildi, defalarca basıldı.
Yaşar Kemal pek çok yapıtında Anadolu'nun efsane ve masallarından yararlanmıştır. PEN
Yazarlar Derneği üyesiydi.
Nobel Edebiyat Ödülüne aday gösterilen ilk Türk yazardır.
28 Şubat 2015 tarihinde organ yetmezliği sebebiyle yoğun bakımda olduğu hastanede vefat
etmiştir. Cenazesi 2 Mart 2015 tarihinde düzenlenen törenin ardından Zincirlikuyu
Mezarlığına defnedilmiştir.

Yaşar Kemal’in hayatında ve edebiyat dünyasına açılmasında Kayseri’nin çok önemli rolü
vardır.
Yaşar Kemal’in askerlik görevini Kayseri’de yaptığını çok az kişi bilir.

İlk öyküsü, “Pis Hikaye”yi yine Kayseri’de kaleme almıştır.
Dünya Klasiklerini Kayseri’de okumuş, edebiyat dünyasının uçsuz bucaksız kapılarını
Kayseri’de aralamıştır.
Dostayevskileri, Çehovları, Tolstoyları, Türk klasiklerini, Bin Bir Gece Masallarını, Doğu
klasiklerini Kayseri’de okumuştur.
Anılarında, “Edebiyat bilincim, Kayseri’de bu kitapları okurken gelişti. Ne yapmam gerektiğini,
okudukça anlamaya başladım. Bu bilinç geliştikçe gelişti ve ben Yaşar Kemal oldum”
şeklinde söz etmektedir.
Yaşar Kemal’in hayatını yönlendiren olayların en başında, askerlik görevini yaptığı sırada
tanıştığı Kayserili Molu Ailesi yer almaktadır. Bir de, o yıllarda Kayseri’de gazetecilik yapan
ve Kayseri Basını’nın en önemli ismi, bugün adı saygıyla anılan ve her fırsatta örnek
gösterilen Gazeteci Mustafa Gümüşkaynak vardır.
Yaşar Kemal’in öyküleri insanın çaresizliğini ve yoksunluğunu anlatır. İnsanın hayat
karşısında yenik düşüşünü bozkırın çatalı içinde öylesine etkileyici biçimde yansıtır ki Yaşar
Kemal, Pis Hikaye’de Fadık’ın öyküsü unutulmaz bir tragedyaya dönüşür.
Pis Hikaye Yaşar Kemal’in yazdığı ilk öykü.
Yaşar Kemal, bu öyküyü Kayseri’de yazmıştır.
Eser, Altmış üç yıl önce, 1944’te yazılmış ama uzun ömrüyle bir Yaşar Kemal klasiğine
dönüşmüş. Pis Hikaye’de anlatılan eski görünse de, insanın varoluş trajiğine verilmiş bir
karşılık olarak, anlam yepyenidir. Bu eser, Yaşar Kemal’i Yaşar Kemal yapan dil ve anlatımın
başlangıcındaki güçlü doğumu da göstermektedir.
Yaşar Kemal’in yazı ve okuma ile tanışması da bir o kadar ilginçtir.
Sekiz yaşındayken köye gelen çerçinin köy kadınlarının borcunu bir deftere yazdığını görür
ve yazılanın yazı olduğunu öğrenir. Dokuz yaşındayken ilkokula giderek üç ayda okuma ve
yazmayı öğrenir. Ortaokul ikinci sınıftayken sınavla Türk Maarif Cemiyeti'nde yatılı olarak
okumaya başlar, fakat üç ayı bulan devamsızlığından ötürü yatılı okuma hakkını kaybeder
Son sınıftayken okuldan tasdikname ile ayrılarak çeşitli işlerde çalışmak zorunda kalır.
Pamuk Üretme Çiftliği'nde ırgat kâtipliği (1941), Adana Halkevi Ramazanoğlu kitaplığında
memurluk (1942), Zirai Mücadele de ırgat başlığı, daha sonra Kadirli'nin Bahçe köyünde
öğretmen vekilliği (1941-42), pamuk tarlalarında, batozlarda ırgatlık, traktör sürücülüğü, çeltik
tarlalarında kontrolörlük, havagazı tahsilat memurluğu yapar..
Yaşar Kemal, Türkiye den aldığı birçok ödülün yanı sıra Uluslararası Cino del Duca ödülü,
Légion d Honneur nişanı, Commandeur payesi, Fransız Kültür Bakanlığı Commandeur des
Arts et des Lettres nişanı, Premi Internacional Catalunya, Fransa Cumhuriyeti tarafından
Légion d Honneur Grand Officier rütbesi, Alman Kitapçılar Birliği Frankfurt Kitap Fuarı Barış
Ödülünün de bulunduğu yirmiyi aşkın ödül, ikisi yurt dışında beşi Türkiye de olmak üzere,
yedi fahri doktorluk payesi almıştır.

1973 'te Nobel Edebiyat Ödülü'ne aday gösterildi. Nobel'e aday gösterilen ilk Türk olan
Kemal, verdiği bir röportajda Ölene kadar da aday olacağım.demişti. Nitekim, öyle de oldu
ve her dönemde Dünya Edebiyatı’nın önemli bir ismi olarak hep önde kaldı. .

Eğitimini düzenli bir biçimde tamamlama imkânı bulamayan Yaşar Kemal, hayat okulunda
kendi kendini yetiştirmiş birisidir. Daha çok küçük yaşta doğaya, insanlara ve topluma karşı
ruhunda uyanan ilgi, eserlerinin temelini oluşturur. İçinde yetiştiği Çukurova da saf, el
değmemiş doğayı, karıncadan kartala kadar tüm canlıları gözlemlemiş ve incelemiştir.
Yazar doğayla, bitkiler ve hayvanlarla iç içe yetişmiştir. Eserlerindeki bitki adlarının tercüme
edilen dilde bulunamıyor olması, eserlerini yabancı dillere çevirenlerin en çok yakındıkları
konuların başında gelmektedir. Halk kültürü açısından çok zengin bir bölge olan Çukurova da
büyüyen sanatçı için, folklor vazgeçilmezdir. Folkloru kendisinin köken kültürü saymaktadır.
Sadece Çukurova'yı değil, Anadolu'nun birçok bölgesini de sonradan değişik vesilelerle
dolaşan Yaşar Kemal'in en büyük merakı yine buraların folkloru olmuştur.
Halkın içinde yer alıyor, onları çok iyi tanıyor olması, sanatını en iyi şekillendiren unsurların
başında gelir.

VE, MOLU AİLESİ

Yaşar Kemal’in hayatına yön veren edebiyat ile olan ilişkisini güçlendiren en önemli
olaylardan birisi de, toprak ağalığından sanayiye geçiş yapmış Kayseri’nin tanınmış
ailelerinden Molu Ailesi ile tanışmasıdır.
Eserlerinin büyük bölümünde, Torosları, Çukurova'yı, Çukurova insanının acı yaşamını,
ezilişini, sömürülüşünü, kan davasını, ağalık ile toprak sorununu, çarpıcı bir biçimde ortaya
koyan toprak ağalığını ve ağalık sistemini ağır şekilde eleştiren, hikaye, roman ve
öykülerinde Çukurova’nın yakıcı güneşi altında yaşam mücadelesi veren işçileri konu alan
Yaşar Kemal, bir toprak ağasının kütüphanesinde okuduğu dünya klasikleri ile gözlerini
açmış ve edebiyat dünyasına buradan açılmıştır.
Yapıtlarında; Torosları, Çukurova'yı, Çukurova insanının acı yaşamını, ezilişini,
sömürülüşünü, kan ve göz yaşını konu almıştır.
Ve .. Yaşar Kemal, Kayseri’de askerlik yaparken kıvılcımlanan ve daha sonra kor ateşe
dönen edebiyatçılığını, daha sonra Dünya’ya taşımayı başaran tek Türk roman yazarı
olmuştur.
Türk Edebiyatı’nın yetiştirdiği en büyük romancı olarak adını Tolstoy , Dostoyevsky , Balzac,
Emile Zola gibi Dünya Edebiyatçıları arasına altın harflerle yazdırmayı başarmıştır.
Yaşar Kemal ve Molu Ailesi arasında başlayan ve yıllarca süren bu sıcak ilişkiyi Yaşar
Kemal, askerlik yaptığı dönemde tanıştığı, ilerici genç olarak tanımladığı Molu Ailesi’nden
Sait Molu, anılarında şöyle anlatıyor.
“Muhtemelen 1945 yılıydı. Hukuk Fakültesi öğrencisi olarak yaz tatili için Kayseri’ye
gittiğimde, Talas Amerikan Koleji’nin kortunda tenis oynarken, bir duvarın üstünden bizi
seyreden, zayıf, üstü başı dökülen, bir gözü görmeyen ve adı Kemal Sadık Gökçeli olan bir
askerle tanıştım. Edebiyata meraklı olduğunu öğrenince kısa sürede aramızda samimiyet

oluştu. Zira ben de edebiyata meraklı bir okuyucuydum. Her tenis oynayışımızdan sonra
Talas’ın Tablakaya Mahallesindeki evimize kadar birlikte yürümeye ve edebi sohbetler
yapmaya başladık. Kemal Sadık Gökçeli daha sonra Yaşar Kemal adını kullanmaya başladı
ve Türkiye’nin en başarılı yazarlarından biri oldu.
Yaşar Kemal ile Talas’ta tanışmamızdan birkaç yıl evvel, ben henüz ortaokul talebesi iken,
babam, Talas’ta kalan birkaç Ermeni’den biri olan bir marangoza bizim için kristal camlı çok
güzel bir kütüphane yaptırdı. Bu kütüphane birkaç yıl içinde benim ve kardeşim Faruk’un
aldığı kitaplarla çok zenginleşti. Nerdeyse bütün doğu ve batı klasikleri ve edebi şöhretlerin
eserleri mevcuttu. Talas Amerikan Koleji’nden bizim eve yürüyüşlerimizin sonunda Yaşar
Kemal kütüphanemizden kitap seçip götürürdü. Böylece sık sık bizim eve gelip gitmeye
başladı. Sonbaharda biz Talas’tan ayrılınca da evin anahtarını ona bıraktık.. Yaşar Kemal
bütün temel eserleri ve Milli Eğitim Bakanlığı’nın bastığı bütün klasikleri bizim kütüphaneden
okudu.
Ben İstanbul Hukuk Fakültesi’nde öğrenci iken bir gün bizim Teşvikiye’deki evin kapısı
çalındı. Kapıyı açınca Yaşar Kemal’le karşılaştım. Hemen içeriye buyur ettim. Meğer
havagazı tahsilat memuru olmuş.
Yaşar Kemal, bütün bunları birkaç yıl önce bir televizyon programında anlattı. Ayrıca, Fransız
gazeteci Alain Bosquet ile bir söyleşi yapmış ve bu söyleşi, önce Fransa’da, sonra da 1996
yılında Türkiye’de Adam Yayınları tarafından ‘Yaşar Kemal Kendini Anlatıyor’ başlığı altında
kitap halinde basıldı. Yaşar Kemal bu söyleşi kitabının 114 ve 115’inci sayfalarında Talas
günlerini şöyle anlatıyor.
“Albay Dr. Yusuf Balkan beni Kayseri’nin yakınlarındaki güzel bir kasaba olan Talas’a
gönderdi. Söylemeye gerek yok ben sadece ilkokul mezunu olduğum için rütbem erdi.
Talas’ta Faruk Molu, Sait Molu üniversitede okuyan iki ilerici gençle tanıştım. Bunlar
Kayseri’nin ileri gelen ailelerinden birisindendiler. Bu iki kardeşin Talas’ta, yazlık olarak
kullandıkları, güzel, büyük bir elma bahçesi içinde bir evleri vardı. Kitaplıklarında da çok
kitapları vardı. Ben burada bir cennet bulmuştum ve hastasıydım. Sinir bozukluğum burada
geçmeye başlamıştı. Delikanlıların kitaplıklarında aşağı yukarı Türkçeye çevrilmiş bütün
klasikleri vardı. Evin anahtarını bana verdiler. O iki yıl içinde çevrilmiş bütün
Dostoyevskileri, Çehovları, Tolstoyları, Türk klasiklerini, Binbir Gece Masallarını, Doğu
klasiklerini okudum. … Gittikçe edebiyat bilincim gelişiyordu. Ne yapmam gerektiğini
anlamaya başlıyordum.”
Aynı kitabın 100’üncü sayfasında da Yaşar Kemal şunları yazıyor:
“Benim yazma isteğim ne fiziki gereksinme, ne delilikti. Bu işe bilinçle hazırlanıyordum. Hazır
olduğumu anladığım gün de bu işe koyuldum. ‘Pis Hikaye’yi 1946’da yazdım. O sırada Orta
Anadolu’da bir kasabada askerliğimi yapıyordum, vaktim boldu.”
Sayfa 99’da belirttiğine göre de bu ‘Pis Hikaye’ Yaşar Kemal’in ilk hikayesiymiş ve bunu hala
en iyi yazıları arasında sayıyormuş. “
Molu Ailesi’nden Faruk Molu’da “Anılarım” adlı kitabında, Yaşar Kemal’e geniş yer veriyor.
Yaşar Kemal’in Kayseri günlerini Faruk Molu’dan dinleyelim.
“Yıllar sonra Almanya’dan Türkiye’ye dönüş yapıp Ankara’da çalışmaya başladığımda; bir gün bazı
arkadaşlar bana Yaşar Kemal’in televizyonda yaşam hikayesini şöyle anlattığını
söylediler;“Söylemeye gerek yok ben sadece ilkokul mezunu olduğum için rütbem erdi. Talas’ta
Faruk Molu, Sait Molu diye üniversitede okuyan iki ilerici gençle tanıştım. Bunlar Kayseri’nin köklü
ailelerinden birisindendiler. Bu iki kardeşim Talas’ta yazlık olarak kullandıkları, güzel, büyük elma
bahçesi içinde bir evleri vardı. Ben burada bir cennet bulmuştum ve hastaydım. Sinir hastalığım
burada geçmeye başlamıştı. Delikanlıların aşağı yukarı Türkçeye çevrilmiş bütün klasikleri vardı. O
iki yıl içinde bütün Dostayevskileri, Çehovları, Tolstoyları, Türk klasiklerini, Bin Bir Gece
Masallarını, Doğu klasiklerini okudum. Gittikçe edebiyat bilincim gelişiyordu.. Ne yapmam
gerektiğini anlamaya başlıyordum.

Yıllar sonra Sait, Yaşar Kemal’e Bodrum’da rastlamış o bütün içtenliğiyle beni sormuş benim
yaptığım evlilik için, Sait bu yabancı kadınlar kocalarına iyi bakıyorlar. Faruk’a mutlaka iyi
bakılıyordur demiş. Yaşar Kemal’in de karısı yabancı kökenliydi.
Yaşar Kemal’in ailesi, birinci dünya savaşında Ermenilerin Van’da kurdukları devletin zulmünden
kaçıp Çukurova’ya sığınmışlardı. Yıllar sonra gazetecilere kökenini ile ilgili sorularına verdiği
cevabı ilgi çekici bulduğum için hatırlıyorum. Yaşar Kemal “ben Kürt kökenli Türk yazarıyım”
demişti. Orhan Pamuk Nobel Edebiyat Ödülünü aldığında ona “Orhan Pamuk senin tırnağın bile
olamaz” şeklinde bir faks çektim. Yaşar Kemal buna herhangi bir cevap vermedi her halde eline
bile geçmedi.”
Yaşar Kemal’i Yaşar Kemal yapan Kayseri toprakları, daha nice edebiyatçı ve sanatçıya kucak
açmış, onları bağrına basmıştır.
Kaynak : Prof. Dr. Mehmet Şahin-Toprak Ağalığından Sanayiciliğe, Kayserili Molu Ailesi’nin
hikayesi, Faruk Molu- Anılarım adlı kitap, Abdullah Satoğlu- Kayseri Ansiklopedisi, Ahmet
Çınar, Gazete Yazısı, Vikipendi ve Ekşi Sözlük, Oğuz Gümüşkaynak, diğer kaynaklar.
 

YAŞAR KEMAL’İN KAYSERİLİ DOSTU
GAZETECİ MUSTAFA GÜMÜŞKAYNAK

Yaşar Kemal’in, hayatında yer alan bir başka Kayserili, Gazeteci Mustafa Gümüşkaynak. Yaşar
Kemal’in Kayseri’de ki en yakın arkadaşı ve dostu, çalışma arkadaşı.
Mustafa Gümüyşkaynak, Anadolu ve Kayseri Basını’nın en usta kalemlerinden birisi ve hatta en
başta gelenidir. Anadolu’da gazetecilik yapan ve Türkiye’nin en prestijli ödüllerinden birisi olan
Yunus Nadi Ödülünü kazanan ilk ve tek Kayserili gazeteci.
1969’lu yıllarda, gazeteciliğe yanında başladığım ve meslek hayatıma çok büyük değerler katan
usta kalem Gazeteci Mustafa Gümüşkaynak. Çırağı olmaktan her zaman onur ve gurur duyduğum
Gümüşkaynak’ı bugün saygı ve rahmetle anıyorum.
Yaşar Kemal, Bu Diyar Baştan Başa serisinin üçüncüsü olan Peri Bacalı adlı eserinde Mustafa
Gümüşkaynak’tan uzun uzun söz eder, Gümüşkaynak’ın cesur yüreğinden, gazetecilik
anlayışından bahsederken, “Filinta gibi bir delikanlı, gerçek bir gazeteci. Anadolyu’da tanıdığım en
ileri görüşlü, yürekli ve demokrat gazeteci O’dur” diye söz eder. Gümüşkaynak ve Yaşar Kemal
arasındaki dostluk, yaşamları boyunca devam eder. Önce Gümüşkaynak, daha sonra Yaşar
Kemal aramızdan ayrılır. Kim bilir, dostlukları belki de, hala devam edip gidiyordur. Bugün, Yaşar
Kemal- Mustafa Gümüşkaynak dostluğu hatıralarda yaşıyor, genç gazeteciler için örnek ve güzel
bir anı olarak anlatılıyor. .
Yaşar Kemal, Peri Bacaları eserini yazmadan önce, Mustafa Gümüşkaynak ile birlikte bölgeyi adım
adım gezer ve yörenin insanları ile söyleşiler, röportajlar yapar. Bu Diyar Baştan Başa eserinde,
Yaşar Kemal’in yanında yer alan, rehberlik eden Kayserili Gazeteci Mustafa Gümüşkaynak
olmuştur. Belki de, Peri Bacaları’nın hikayesini yazmasına öncülük yapan, o yazın duygusunu
yaratan Mustafa Gümüşkaynaktır.
Mustafa Gümüşkaynak,1939 yılında Kayseri’de Dünya’ya geldi. İlk ve orta öğrenimini bitirdikten
sonra, 1951 yılında gazeteciliğe başladı. Yeni Kayseri Gazetesi’nin Yazı İşleri Müdürlüğü ve bazı
İstanbul gazetelerinin Kayseri temsilciliğini yaptı. Emekli olduktan sonra Ülker ve Anadolu
Gazeteleri’nde görev yaptı. Cumhuriyet Gazetesi’nde röportajları yayınlandı. 1958 yılında,
Türkiye’nin en prestijli basın ödülü Yunus Nadi Röportajı yarışmasında birincilik ödülünü aldı. Daha
sonraki yıllarda, Milliyet Gazetesi’nde çok sayıda makale ve röportajı yayınlandı. Gümüşkaynak’ın
Yunus Nadi ödülünü aldığı yarışmada, jüri üyelerinden birisi de ünlü Yazar Yaşar Kemal idi.

Gazeteci Ahmet Çınar, Mustafa Gümüşkaynak’ın ölümünden sonra kaleme aldığı bir yazıda,
Gümüşkaynak’ın büyük oğlu Fatih Gümüşkaynak Yaşar Kemal ile babasının tanışmasını şöyle
anlatıyor:
‘’Yaşar Kemal askerliğini Kayseri’de yaparken, ‘Kayseri’de kim kominist’ diye sorunca babamın
ismini vermişler. Halbuki babam ne kominsti ne de başka bir şey. Dostumuz bir avukat bana
babamın ‘Koministlik’ damgasını yemesini, Yahya Kemal’le olan samimiyeti nedeniyle
yakıştırıldığını söylemişti.’’
Fatih Gümüşkaynak, Yahya Kemal’in el yazısıyla babasına gönderdiği mektubu halen saklıyor .O
mektupta şu ifadelere yer vermiş Yaşar Kemal:
‘’Sevgili Mustafa’m, seni ne kadar özlediğimi bilemezsin. Ben iyiyim, daha çalışıyorum.Gözlerinden
öperim. Hane halkına selamlar.’’
Gümüşkaynak, “Tuzköy Tepesi Delik” adlı röportajı ile1958 yılında Yunus Nadi Röportaj Ödülünü
kazandı. Ve, Türkiye genelinde tanınmış bir gazeteci olarak basın dünyasındaki yerini aldı.