Hani o Şer’i hukuk hayranları özellikle kadın savunucularına, Osmanlının son dönemlerinde dünyada gelişen, hukuk reformlarına kayıtsız kalmayan yönetimin şer’i hukukta reformist değişiklik yapma girişimi olan Osmanlı Hukuk-ı Aile Kararnamesinden (1917) bahsetmek istiyorum.  

Osmanlı Hukuk-ı Aile Kararnamesi (1917) 
Müslümanlar, Yehudi ve Hıristiyanlar için hükümler ayrı ayrı düzenlenmiştir. Bu kararname siyasi, hukuki, kültürel ve ekonomik nedenlerin yanında en önemli nedenlerden biri de feminizm hareketleridir. Mecelle’de şahıs, aile ve miras gibi medeni hukukun esasları düzenlenmemiştir ( uygulamalı şer-i hükümler geçerlidir.) Kararnamede çok eşle evliliğin yasaklanması, boşanma hakiminin kabul edeceği sepele olması, boşanan kadına tazminat gibi hususlar metinde yer almamıştır.  Bu kararnameye HAK ismi verilmiş ve İslam Aile Hukuku’nun kendi sahasında ilk kanunlaştırma hareketidir. Kararname üç dine mensup aile hukuklarını da düzenlenesi açısından dikkat çekici. Dini ve etnik açıdan heterojen yapıya sahip toplumu bir araya getirerek yargısal fonksiyon icra eden çeşitli mahkemeler arasında birlik sağlamıştır. Kararnamemin 156. maddesiyle konsolosluk ve cemaat mahkemelerinin   görevlerine son vererek bunların yapacakları görevleri şer’iyye mahkemelerine vermiştir. Bu bir nevi cemaatler eliyle yürütülen  şahıs,aile ve miras meselelerinden kaynaklı mahkemelerin kaldırılması yargıda birlik sağlanması açısından da önemli reformist bir adım olacaktır. Gelelim HAK’ın önem arz eden maddelerinden bir tanesi ise; evlenecek kimseler ile ilgili evlenme ehliyetine sahip olma şarıyla erkek ve kadın için belirli bir yaş doldurma şartı getirmesi erkeğin 18 ve kadının 17 yaşını doldurmuş olması gerektiğini düzenlemiştir. Bu hükümler, klasik fıkıhta evlenmede genel anlamda yaş şartı bulunmaması hasebiyle, işte tam da burada Şer’i hükümlerle yönetilmek isteyen ve mahkeme hakları elinden alınan cemaatler şeriat elden gidiyor diye meydanlara akın etmişlerdir. HAK evlenme ve boşanma konusunda “devlet kontrolünü” artırmış, dolayısıyla HAK, evlenmeyi serbest irade ile istenildiği yer ve zaman akdedilen bir akit olmaktan çıkararak, evlenmeleri sıhhatli bir şekilde tespit etmek istemiştir. HAK, aydınlanmacıların ısrarlı taleplerine rağmen çok evliliği yasaklama yoluna gitmemiş ancak usul ve yöntemlerle sınırlandırma getirmiştir. Görüldüğü ve izaha çalıştığım üzere Osmanlı döneminde bile cemaatlerin her yetki ve alan kaybında şeriat elden gidiyor diye meydanlara dökülmesi ve kendi çıkar ve alanlarını korumaları olmuştur. Cumhuriyet işte böylesine siyasi, sosyal, ekonomik, inanış ve toplumsal düzen yönünden parçalanmışlığın üzerine kurulmuştur. Günümüzde baş rol olan cemaatler ve dini yapılar yine sahnede. Eski kaybedilmiş alan hâkimiyetini yeniden kazanmak istiyorlar. Cumhuriyette doğan kadınlarımız  kendi hak ve hürriyetlerini iyi öğrenerek bu tür yapıların ateşine odun taşımamaları, asla ve asla geçit vermemeleri gerekir. 
“Ey kahraman Türk kadını, sen yerde sürüklenmeye değil, omuzlar üzerinde göklere yükselmeye layıksın.” diyen kurucu liderinin kurduğu Cumhuriyeti omuzlarının üzerinde yüceltmek için uğraş vermelisin.

Kalın sağlıcakla.